Doordrukken

Een landschapsfoto heeft er vaak baat bij als de lucht wat wordt ‘doorgedrukt’ ofwel donkerder gemaakt. De term stamt uit de donkere fotokamer. Een afdruk kan lokaal donkerder worden gemaakt door na het belichten een deel van de foto met de hand of een kartonnetje af te schermen en vervolgens de lucht nog wat langer te belichten. Hoe meer licht er op een fotopapier valt, des te donkerder wordt de afdruk. Het omgekeerde is natuurlijk ook mogelijk en dat heet tegenhouden. In GIMP zijn er verschillende manieren om deze technieken toe te passen. Je kunt daartoe met selecties werken of lagen gebruiken.

Met de lasso

Open een landschap in GIMP, met een fijne lucht erin. Klik op het lassogereedschap in de gereedschapskist en maak een ruwe selectie van de lucht.

Kies Kleuren – Niveaus in het menu en verplaats de middelste slider onder het histogram een stuk naar rechts. Dat levert dit op.

Dat ziet er niet uit, de overgang is veel te abrupt. Wat we moeten doen is de randen van de selectie ‘verzachten’, waardoor de overgang tussen de geselecteerde lucht en de niet geselecteerde voorgrond geleidelijker verloopt. Zorg ervoor dat de selectie nog steeds aanwezig is en ga in het menu naar Selecteren – Selectieranden verzachten. De pixelwaarde die daar ingevuld kan worden staat voor de breedte van het gebied tussen selectie en niet-selectie. Welke waarde je hier moet invullen, is direct gerelateerd aan de grootte van de foto uitgedrukt in pixels. Bijgaand plaatje is ongeveer 3200 pixels hoog, als we hier 100 pixels opgeven is de ‘vervagingszone’ slechts 3% en dat is veel te weinig, zoals in plaatje 3 te zien is.

De waarde 500 (grofweg 16%) levert het volgende op.

Al een stuk beter! Niettemin is duidelijk te zien dat er een beeldmanipulatie heeft plaatsgevonden en dat willen we niet altijd. Daarover later.

Ovale selectie maken

Het gereedschap om ovale selecties te maken is soms ook heel goed te gebruiken om luchten donkerder te maken. Laad weer de oorspronkelijke foto (ctrl-z/ondoe een paar keer, of Bestand – Terughalen) en klik op de ovaal in de gereedschapskist. Trek een ovaal in de lucht: de randen ervan mogen ook buiten de foto vallen. Eenmaal gemaakt is de ovaal te vergroten of te verkleinen door aan de hoeken te trekken…

… of door de muis bovenaan, onderaan of links of rechts van het selectiegebied te plaatsen en de balk die dan zichtbaar wordt, te verschuiven.

Het geheel is te verplaatsen door de muis in het midden van de selectie te plaatsen. Pas vervolgens weer de gewenste hoeveelheid randvervaging toe en pas de kleur- of lichtniveaus naar smaak aan, we krijgen dan zoiets.

Een ander effect dan met het lassogereedschap, maar opnieuw is te zien dat de foto bewerkt is. Dit kan worden beperkt door de niveaus minder te veranderen, maar dan heb je ook een minder donkere lucht.

Met de toverstaf

Soms kan de toverstaf ook goede diensten bewijzen, vooral bij strakblauwe of egale luchten. Klik op het icoon en vervolgens ergens in de lucht. Er wordt nu, afhankelijk van de ingestelde drempelwaarde (bij gereedschapsopties, normaliter te vinden onder de gereedschapskist), een gebied geselecteerd. Een gearceerd gebied is een indicatie dat maar een deel van de pixels is geselecteerd.

Ter illustratie een uitvergroting van een extreme aanpassing van de niveaus. Duidelijk is te zien dat sommige pixels donkerder worden en andere niet.

Je kunt de selectie vergroten door de Shift-toets ingedrukt te houden (er verschijnt een plusje naast de muis ter indicatie dat de selectie uitgebreid gaat worden) en nog eens met de muis in het gearceerde gebied te klikken. Dit moet mogelijk een aantal keren herhaald worden tot de hele lucht strak is geselecteerd. Zonder randvervaging levert een aanpassing van de middelste slider onder het histogram in Niveaus dit effect op.

Met randvervaging van 500px ziet het er zo uit:

 

Doordrukken via een laag

Een andere, mogelijk prettiger en vaak mooiere methode in GIMP om foto’s gedeeltelijk door te drukken is door een of meer lagen lagen te gebruiken in combinatie met de oorspronkelijke foto. Als we een van deze lagen voorzien van een grijsverloop, krijgen we het effect van een aflopend densiteitsfilter.

Open weer een foto en zorg ervoor dat het Lagen-venster zichtbaar is. Klik in dat venster op het plus-icoon linksonder om de laag te dupliceren. Geef de laag desgewenst een naam, bijvoorbeeld doordruk, en kies als vultype transparant.

Nu gaan we een verloopfilter maken met het kleurverloopgereedschap, ofwel een kleurengradiënt. Klik op het betreffende icoon in de gereedschapskist. Eerst gaan we de kleuren aanpassen. Klik op het icoon met de voor- en achtergrondkleuren in de gereedschapskist, selecteer de W van waarde en sleep de schuif naar 50. Dit is onze nieuwe voorgrondkleur, een middelgrijs. Zorg ervoor dat de achtergrondkleur wit is. Trek nu met de muis een lijn van midden boven naar ergens in het midden van de foto. Er wordt nu een grijsverloop gemaakt. (Je kunt ook zwart als basiskleur nemen, maar dan is het effect vaak veel te sterk).

Kies vervolgens in het lagenvenster voor de modus Tegenhouden en zie hoe de lucht nu heel subtiel, dat wil zeggen niet herkenbaar als gemanipuleerd, wat donkerder is geworden. De zichtbaarheid van de laag kan worden uit- en aangezet door op het oogje links van de thumbnail te klikken. Zo kan het resulterende effect goed beoordeeld worden. Door in dit venster de dekkingsgraad te wijzigen, wordt het effect verminderd.

Bevalt het resultaat niet, dan kun je meteen een nieuw verloop maken, zonder dat je eerst de laag moet verwijderen of anderszins. Moet het effect sterker, verlaag dan de waarde in de kleurenkiezer.

Het effect kan ook worden aangepast met het Niveaus- of Curvegereedschap. Zorg er wel voor dat in het Lagenvenster de laag geactiveerd is; de actieve laag is dan voorzien van een achtergrondkleur en een witte rand zoals in de afbeelding hierboven. Als je de basislaag activeert, kun je de hele foto, inclusief het laageffect, bewerken.

Een andere methode om een foto donkerder te maken en die vaak op internet ter sprake komt, werkt met het dupliceren van de oorspronkelijke foto. Dat doe je door op het kopieericoontje in het Lagenvenster te klikken en als modus Vermenigvuldigen te kiezen. De foto wordt nu inderdaad donkerder, maar wel overal! Het effect is te verminderen door de dekkingsgraad aan te passen. Door als modus Scherm te kiezen, wordt het omgekeerde effect bereikt en wordt de foto in zijn geheel lichter. Wat mij betreft kan hetzelfde ook rechtstreeks, dus zonder lagen, worden bereikt door de middelste schuif in het Niveaugereedschap wat naar rechts, respectievelijk links te bewegen.

Welke aanpak het beste is, is afhankelijk van de foto. Soms kan lokaal doordrukken met het lassogereedschap de beste aanpak zijn, soms werkt een ovaal beter en soms zo niet vaak is een tweede laag de beste oplossing.