Handig

Wie vaker dcraw gebruikt, weet dat je vaak hele (soms lange) paden moet intypen om naar een map met raws te navigeren. Zelf heb ik dat opgelost met een paar functies en aliassen in Bash, met als resultaat dat ik een raw-bestand genaamd DSC_1000.NEF snel kan converteren met de simpele terminalopdracht dc 1000. Hieronder lees je hoe.

Open het (verborgen) bestand .bashrc (de bash resource file) in je home-map in een teksteditor. Eerst maken we een functie die we dc noemen(van dcraw), als volgt. Typ onder het lijstje met aliassen, bijna onderaan het bestand, het volgende.

# functie om een nef met dcraw naar 16-bit tiff te converteren
dc() {
echo “DSC_$1.NEF in dcraw > 16-bit tiff”
dcraw -w -T -6 DSC_$1.NEF
echo “klaar”
}

(NEF even veranderen in de raw-extensie van je eigen camera). Aanroepen met dc 1000.

Bestand bewaren en terminal even afsluiten en opnieuw starten (zo wordt het nieuwe .bashrc-bestand ingelezen). Nu kun je het bestand DSC_1000.NEF snel naar een 16-bit tif converteren door in de terminal dc 1000 te typen.

Wat er gebeurt is dat de functie eerst roept (echo’t) wat-ie gaat doen: ik neem een raw-bestand en maak daar met behulp van dcraw een 16-bit tif van. Ik gebruik de witbalans van de camera (die -w), ik maak er een tif van (die -T) met bitdiepte 16 (die -6). Als je deze opdracht geeft, vind je naast de oorspronkelijke raw een bestand genaamd DSC_1000.tiff, dat je naar GIMP of een 16-bit fotobewerker kunt sturen om verder te bewerken.

In eerste instantie deed ik dit automatisch door onder echo “klaar” de opdracht gimp DSC_$1.tiff toe te voegen. Maar dat bleek geen goed idee, de tif’s zijn vaak iets te licht of te donker en hebben een correctie nodig.

Daarom heb ik een tweede functie gemaakt, waarmee de belichting snel is aan te passen. Ik roep die aan met dcb 0.8 1000, dat betekent: gebruik dcraw met de optie brightness die je verlaagt naar 0.8 (kleiner dan 1: donkerder, groter dan 1: lichter). Als volgt.

# functie om nef naar dcraw te sturen met brightness als extra variabele
dcb() {
echo “voorbeeld gebruik: dcb 0.8 1000”
echo “DSC_$2.NEF > 16-bit tiff via dcraw met optie -b(rightness) = $1”
dcraw -w -T -6 -b $1 DSC_$2.NEF
echo “klaar”
}

Aanroepen met dcb 0.8 1000. Let even op dat je 0.8 met een punt schrijft en geen komma gebruikt. Controleer in een fotobrowser of de densiteit van de tiff min of meer overeenkomt met de raw, zo niet, herhaal met een andere brightness-waarde.

PNG

Bij toeval kwam ik erachter dat de resulterende plaat iets fijner oogt als het standaard conversieformaat van dcraw wordt gebruikt – ppm – om die daarna naar een png te converteren. Daarvoor heb ik de functie dcp gemaakt (dcraw naar png), als volgt.

# converteer NEF naar ppm naar png en remove/verwijder de ppm
dcp() {
echo “NEF naar 16-bit png (via ppm)”
dcraw -w -6 DSC_$1.NEF
convert DSC_$1.ppm DSC_$1.png
rm DSC_$1.ppm
}

Aanroepen met dcp 1000. Nu zie je naast de raw het bestand DSC_1000.png verschijnen. Opmerking: het programmaatje convert dat hierboven wordt aangeroepen is onderdeel van de grafische open-source toverdoos ImageMagick.

Tot slot nog een met de brightness-variabele.

# NEF > ppm > png met variabele brightness
dcpb() {
echo “DSC_$2.NEF > ppm > png met brightness $1 ”
dcraw -w -6 -b $1 DSC_$2.NEF
convert DSC_$2.ppm DSC_$2.png
rm DSC_$2.ppm
}

Aanroepen met dcpb 0.6 1000.

Suggestie. Maak er een gewoonte van om na de conversie de 16-bit tiff’s en png’s meteen te wissen: dat zijn tijdelijke bestanden die niet meer nodig zijn maar wel flink veel ruimte in beslag nemen. Een 16-bit tiff van een 16mp raw-foto is al snel 90MB groot.

Paden en aliassen

Om te voorkomen dat je veel typewerk moet verrichten om bij je raw-mappen te komen, kun je aliassen aan .bashrc toevoegen. Een alias is een korte naam voor een langere opdracht. Ik heb mijn digitale foto’s vanaf mijn eerste digitale camera in 2000 – een Coolpix 990 – steevast als volgt geordend: hoofdmap fotoos, dan jaar dan maand, dus fotoos/2015/jun15. Daaronder eventueel nog submappen als dans of beeldjes. Mijn fotomap staat geparkeerd op een harde schijf die is aangekoppeld op /media/barra. De hele locatie ziet er bij mij als volgt uit.

/media/barra/fotoos/2015/jun15

Om te voorkomen dat we steeds dit pad moeten intypen, maak je een alias. Open .bashrc en typ onderaan het lijstje met aliassen zoiets:

alias jun=’cd /media/barra/fotoos/2015/jun15′

Bewaren, terminal afsluiten en weer opstarten (of typ ‘source .bashrc’ in de terminal om hetzelfde te bereiken, maar Alt+F4 en System+T is sneller).

Als je dit voor meerdere jaren plant, verander jun dan in jun15.

Nu kun je snel naar de map /media/barra/fotoos/2015/jun15 navigeren door alleen maar jun in te typen. Daarna doe je dc 1000 en hup, terminalgemak dient de mens!
________
pm|jun15

De kleurenmixers

G’MIC biedt een paar kleurenmixers in verschillende kleurruimten met als bijzonderheid dat je de kleuren kunt mixen in alleen de schaduwpartijen, de middentinten of de hoge lichten, of alles tezamen. Soms levert dat alleraardigste effecten op, op voorwaarde dat je met een geschikte foto werkt.

Voor dit voorbeeld gebruik ik een foto van een leuk meisje met een grote, donkere zonnebril op. Ga in het GIMP-menu naar Filters, dan G’MIC, tabje Colors, dan Mixer [YCbCr]. Dat laatste staat voor luminantie (Y), chroma-blauw (Cb) en chroma-rood (Cr) en het is (ongeveer) een kleurruimte, zoals RGB of CYMK. Dan krijg je het volgende venster te zien.

Bij Tones range kies ik voor schaduwen (Shadows), want ik wil met de kleuren van die bril gaan spelen. Om te beginnen gebruik ik twee schuiven in dat venster: de Blue chroma brightness en de Red chroma brightness.

Hieronder van links naar rechts: rood-chroma +255, rood-chroma -255, blauw-chroma +255 en blauw-chroma -255.

Door woest met al die schuiven te gaan schuiven, kun je onder meer onderstaande kleuren produceren.

Met de onderste schuif (Tones smoothness) regel je de overgang van – in dit geval – schaduwen naar middentinten. Meer naar rechts levert een soort overstraling van het donker op, meer naar links maakt de overgang tussen tonen scherper (meestal niet mooi).

Met de andere kleurenmixers van G’MIC – RGB, Lab, HSV en CMYK – kunnen we hetzelfde kunstje uithalen. Hieronder telkens drie varianten, in de werkelijkheid zijn dat er heel veel meer.

RGB

Lab

HSV

CMYK

Geinig, niet?

Natuurlijk kun je een foto die op deze wijze is bewerkt opnieuw aan een van de mixers voeren en er voor kiezen om ditmaal de hoge lichten aan te pakken. Krijg je zoiets.

Nog koeler

Het wordt nog cooler als je een foto eerst met een ander G’MIC-filter bewerkt, eveneens te vinden in de sectie Color van het G’MIC-venster: Decompose channels.

Let even op de kleurenbasis (color basis) die voor dit ontleden wordt gebruikt (zie rechtsboven in het Decompose-venster, standaard is Lab). Die kleurruimten hebben een grote invloed op hoe de decompose-compositie eruit komt te zien.

Hier het resultaat van de standaard Lab-instelling, met de optie Include opacity layer aangevinkt. Dat is het witte vlak rechts op de afbeelding hieronder.

Halen we dit ding door de YCbCr-mixer, krijg je bijvoorbeeld zoiets.

Hier een ontleding naar CMYK die met de YCbCr-mixer op de middentinten is bewerkt.

Afdrukken, inramen en je hebt 100% echtware kunst aan de muur!
___
pm|mei15

Foto’s op een A4 plaatsen

Hoe je enkele foto’s op een A4 plaatst er er eventueel een onderschrift bijzet, lees je hieronder.

Er bestaan allerlei programmaatjes waarmee je fotomontages van grotere aantallen foto’s kunt maken, maar als je slechts een paar foto’s op een A4 wilt zetten, doe je dat het best ‘met de hand’.

De werkwijze is eenvoudig: maak eerst een A4 aan en open vervolgens enkele foto’s als lagen.

Eerst de A4. Kies in het menu Bestand dan Nieuw en kies onder Sjabloon voor A4. Deze wordt gevuld met de achtergrondkleur, standaard is dat wit. In plaats van mm kies je voor beeldpunten (pixels) en dan zie je dat de nieuwe afbeelding 2480 bij 3508 pixels telt – precies wat we nodig hebben om de A4 op 300 ppi (pixels per inch) af te drukken. Dat geeft meteen ook een indruk van de ruimte die we hebben om de foto’s te gaan plaatsen.

Dat ziet er zo uit.

Nu kun je gewoon een paar foto’s naar de A4 slepen, bijvoorbeeld vanuit een bestandsbeheerder. Of je sleept wat plaatjes die op je bureaublad staan naar de A4 of je sleept iconen uit het geschiedenisvenster van GIMP naar de A4. Dit kan ook via het menu: Bestand – Openen als lagen.

Voor dit voorbeeld heb ik drie foto’s gekozen. Het lagenvenster ziet er nu zo uit.

Zoals je ziet is alleen de bovenste foto zichtbaar, we hebben hier namelijk drie foto’s op elkaar ‘gestapeld’. Deze foto’s hebben meer pixels dan ons A4’tje kan herbergen, dus moeten we ze eerst verkleinen of schalen. Dit gaat per stuk. Klik op het schalenicoon in de gereedschapskist

of via het toetsenbord Shift+T. Krijg je dit.

Hierboven hadden we al gezien dat de A4 3508 pixels hoog is. Om drie foto’s boven elkaar kwijt te kunnen, moeten we ze verkleinen naar bijvoorbeeld 1000 pixels voor de korte zijde (voor liggende foto’s). Je kunt deze maat direct in het dialoogvenster invoeren: zorg er wel voor dat het kettinkje naast lengte en breedte gesloten is, dan blijven de verhoudingen intact. Of je pakt een van de handvatten rondom de foto en verkleint ‘m naar 1000 pixels. Houd de Shift-toets ingedrukt om de lengte/breedte-verhouding in stand te houden.

Doe dit voor alle drie de foto’s; het ziet er nu zo uit.

Je ziet maar één foto omdat ze nog steeds precies op elkaar liggen. We gaan ze nu verplaatsen. Beroer de M op je toetsenbord of klik in de gereedschapskist op het verplaatsicoontje. Zorg dat het venster met de gereedschapsopties er zo uitziet.

Nu kun je op de foto’s klikken en ze naar de gewenste plek slepen, bijvoorbeeld zo.

Deze foto’s zijn overigens nog steeds per stuk te behandelen met (bijna) alle instrumenten die GIMP te bieden heeft. Zo kun je er bijvoorbeeld een slagschaduw aan toevoegen: Filters – Licht & schaduw – Slagschaduw.

Merk op dat deze slagschaduw als een nieuwe laag aan de A4 wordt toegevoegd.

Door die laag te activeren (door er met de muis op te klikken in het lagenvenster, dat venster oproepen doe je met Ctrl+L) en op de M te drukken, kun je die laag naar smaak verplaatsen en daardoor het slagschaduweffect vergroten of verminderen. Met de dekkingsschuif regel je de intensiteit van de schaduw.

De achtergrond is eveneens nog steeds te manipuleren. Je kunt het wit vervangen door een foto, of je verandert de kleur. Kies een nieuwe voorgrondkleur door op het kleurenicoon in de gereedschapskist te klikken.

Vervolgens klik je op het emmertje in de gereedschapskist (zorg dat bij gereedschapsopties staat aangegeven dat er gevuld moet worden met de voorgrondkleur) en je klikt op het wit van de A4, et voilà!

De A van Tekst

Wil je een bijschrift toevoegen, dan klik je in de gereedschapskist op de A van Tekst en vervolgens ergens op het wit van de achtergrond. In het dialoogvenster dat dan verschijnt kies je eerst een geschikte lettergrootte, bijvoorbeeld 100 of 150, en desgewenst een kleur. Dan klik je ergens op de A4 en typ je de tekst. Ook deze tekst wordt weer als laag toegevoegd. Maak je een fout of je wilt opnieuw beginnen, dan volstaat het om de tekstlaag naar het prullenbakicoon rechtsonder in het lagenvenster te slepen.

Montage

In een ander stukje beschrijf ik het programma Montage, waarmee je grotere series foto’s automatisch kunt rangschikken, desgewenst voorzien van bepaalde effecten.
____
pm|mei15

Lachen met G’MIC!

In het leven mag je soms best een keertje lachen (maar niet te luid maar niet te lang maar niet te vaak natuurlijk). In dit stukje presenteer ik de ingebouwde lachspiegel van G’MIC, waarmee ronduit hilarische effecten zijn te bereiken.

Maak een foto van een woest kijkend meisje, indien niet voorhanden een anders kijkend meisje of anders een willekeurig portret.

Open de foto in GIMP en kies in de menubalk Filters – G’MIC, dan tabje Deformations en dan Kaleidoscope [symmetry]. Het volgende venster verschijnt.

Zet Iterations (herhalingen) op 1 en klik met de muis in het Angle-veld, waardoor dit de focus krijgt. Nu kun je met de pijltjestoetsen de symmetriehoek wijzigen, in stappen van 3,60. Houd je tevens de Control-toets ingedrukt, dan gebeurt dat in stappen van 15 graden.

Bij deze foto kan het lachen zachtjesaan beginnen bij een hoek van ongeveer 65 graden.

Bij 85 graden wordt er voluit gelachen…

… om daarna langzaam weer te verstommen als de hoek de 120 graden nadert.

De tweede lachcyclus begint bij 270 graden…

… en duurt tot tegen de 300 graden.

Houd het Boundary-uitrolmenu op Nearest. De Forward en Backward-opties in het Symmetry sides-menu draaien de twee verschillende symmetrie-effecten om, dat wil zeggen dat bovenstaande lachcycli omgekeerd worden. Er treden dus geen andere effecten op.

Als gratis toegift nog auteur dezes in de G’MIC-spiegel. Hij kan er zo te zien zelf niet erg om lachen…

________
pm|apr15

Customcodeer die grauwe werkelijkheid!

Er zijn wel eens van die dagen dat je schoon en schoon genoeg hebt van die altijd maar dezelfde ogende en stomvervelende grauwe werkelijkheid, en die flauwe fotografische aftreksels daarvan. Maar geen nood met G’MIC’s custom code!

Open een stomvervelende foto, zoals deze genomen in het Apple Center in Amsterdam.

Ik maak er eerst een vierkant van.

Dan even de kleuren opkrikken met G’MIC. Ga in het GIMP-menu naar Filters – G’MIC, tabje Colors, dan Boost-fade. Schuif de schuif naar rechts, hier heb ik een waarde van 9.50 gebruikt. Krijg je zoiets.

Ga nu naar het tabje Various in het G’MIC-venster en klik op Custom code (global) of op de onderliggende entry Custom code (local). Er is zo te zien enig verschil tussen beide, maar erg lastig om precies onder woorden te brengen wat en hoe. Je ziet nu ongeveer het volgende venster.

Je kunt hiermee je eigen G’MIC-filters maken en in het G’MIC-menu opslaan, maar dat doen we hier nu niet.

Rechtsboven zie je wat rare code staan, dat zijn instructies voor de G’MIC-interpreter, de onderliggende grafische motor van G’MIC zeg maar. Je kunt de vervorming verminderen door de waarde achter –deform terug te brengen naar bijvoorbeeld 8, zoals met bijgaand plaatje is gedaan. Met waarden van 50 of meer wordt het compleet cha- en psychotisch, dus een beetje oppassen daarmee. Je kunt direct zien welk effect het heeft door op de Update-knop boven het codevenstertje te klikken.

Kanalen en waarden

Vergeet vooral niet te kijken wat er gebeurt wanneer je de code op verschillende kanalen loslaat (met de Channels-knop) en wat de Value action moet zijn: None, Cut of Normalize. Geen idee waar dit over gaat, maar het levert wel boeiende plaatjes op.

Onderstaand het resultaat. Onnodig te zeggen dat de werkelijkheid opeens een stuk luchtiger, kleurrijker en vrolijker oogt!

Dieptevervaging

Een G’MIC-filter dat zeker de moeite van het bekijken waard is, luistert naar de naam Depth blur. Hiermee breng je een vervaging in de foto aan op basis van de geschatte diepte ervan, met soms zeer fraaie resultaten.

Het filter is te vinden via het menu van GIMP: Filters – G’MIC – Testing – Garagecoder – Depth blur.

Opmerking vooraf. Dit is een rekenintensief filter dat helaas maar één processorkern aanspreekt. Om te zien wat het doet, is het aan te bevelen om een foto met beperkte resolutie te nemen, later kun je de instellingen die bevallen alsnog op de foto met volle resolutie toepassen.

Nog een opmerking vooraf. Wat je ziet in het voorbeeldvenster komt niet altijd overeen met de uiteindelijke vervaging, houd hier rekening mee.

Een ‘dieptekaart‘ (depth map) van een afbeelding bevat informatie over de relatieve afstanden van objecten ten opzichte van elkaar. Het wordt vooral gebruikt in de wereld van de 3D-graphics, maar kan voor foto’s ook worden ingezet om de scherptediepte aan te passen door delen van de foto te vervagen. Dat is precies wat dit G’MIC-filter doet.

Meer over dieptekaarten is te vinden op Wikipedia, zij het Engelstalig: http://en.wikipedia.org/wiki/Depth_map.

Als je het filter activeert, krijg je het volgende venster te zien.

Bovenaan staat vermeld dat dit filter een vervaging toepast die gebaseerd is op de luminantie (helderheid) van de foto. In het voorbeeldvenster is te zien dat de vervaging sterker wordt naarmate de perspectivische afstand binnen de foto toeneemt. Door Reverse map uit te vinken, wordt het effect omgekeerd en ligt de scherptezone aan de overkant van het water.

Vink je ook Create/view depth map aan, dan zie je hoe zo’n dieptekaart eruitziet. Klik je nu op OK, dan wordt deze dieptekaart gegenereerd. Hoe je deze zelf kunt mengen met de betreffende foto, zie ik niet zo een-twee-drie. Via lagen kom ik niet eens in de buurt van wat dit filter produceert.

Focusopties

Wat scherp moet blijven en wat niet, regel je met de schuiven Distance threshold (afstandsdrempel) en Blur amount (mate van vervaging). Door de eerste naar rechts te bewegen, wordt een groter deel van de foto scherper. Staat Reverse map aangevinkt, dan is het effect omgekeerd. Met de tweede schuif maak je de vervaging sterker.

De drie schuiven onder Depth map options gebruik je als je een dieptekaart wilt maken; ze hebben geen invloed op de manier waarop de foto wordt vervaagd.

Zie hieronder het resultaat, plus een uitvergroot detail. Die hangjongeren op dat bankje zijn nog prima te herkennen, terwijl de palmboom en de bootjes aan de overkant sterk vervaagd zijn. Het geeft een soort toy-effect maar toch ook weer heel anders.

Als laatste: dit filter vereist veel proberen en geeft vaak onbevredigende resultaten. Kennelijk hangt het van de foto af of het effect ‘werkt’ of niet. Maar die keren dàt het lukt, heb je ook een fraaie plaat in handen!

————
pm|mrt15

Zwartwitconversie met G’MIC

In toevoeging op de standaard zwartwitomzetters van GIMP kun je ook eens kijken naar het intrigerende zwartwitfilter in de G’MIC gereedschapskist. In één moeite door kun je naast de zwartwitconversie zelf ook een vervaging per kleurkanaal uitvoeren, fraaie ruis toevoegen en je zwartwitplaat tonen.

Dit filter is te vinden in het menu onder Filters – G’MIC – Black & White – Black & White. Je ziet dan het volgende venster.

Kies linksonder bij de Input/Output-sectie onder de knop Voorbeeldformaat voor Groot, dan zie je beter wat er gebeurt.

Aan de rechterzijde zie je een stel schuiven voor onder meer de kanalen Rood, Groen en Blauw. Deze schuiven lijken hetzelfde te werken als die in de Kanalenmixer. Als je hier respectievelijk 0, 0 en 1 kiest, krijg je een identiek resultaat als wanneer je in de kanalenmixer (met monochroom aangevinkt uiteraard) 0, 0 en 100 gebruikt. Maar in tegenstelling tot de kanalenmixer hoeven de drie waarden bij elkaar opgeteld hier niet ongeveer 1,00 te zijn. Als je de drie kanalen op 0 zet, heb je een zwart beeld. Door een van de drie waarden naar 0,01 te brengen, heb je al een duidelijk en bruikbaar beeld.

Het lijkt erop dat de grootste tintverschillen optreden bij waarden tussen 0,00 en 0,05. Probeer combinaties hiervan uit. Welke goed uitpakken heeft alles met de betreffende foto te maken: een landschap moet je anders ‘mengen’ dan een portret of een stilleven.

De standaardwaarden – 0,30, 0,59 en 0,11 – leveren al een min of meer correct beeld op, maar we zijn hier natuurlijk niet om correct te doen: wat we zoeken zijn fraaie zwartwitplaten. Zelf neem ik als uitgangspunt voor R, G en B vaak óf de waarden 1/100, 0 en 0, of 0, 0 en 1/100. Dat eerste werkt als een vrij sterk oranjefilter: blauwe luchten worden donkerder, lippen worden flink lichter weergegeven. De tweede reeks waarden heeft het effect van een blauwfilter: geel wordt een stuk donkerder.

Bijgaand een zwartwitconversie met het ‘oranjefilter’ van de foto van het vijgenblad die ik ook in het verhaaltje over zwartwit in GIMP heb gebruikt (zie https://allesgimpofbijna.wordpress.com/2015/03/10/zwartwit-in-gimp/).

Hier pakt de conversie tamelijk gewoontjes uit, deze foto moet met de gebruikelijke tools nog verder worden bewerkt. Maar een portret daarentegen doet het met deze waarden wel goed.

Het vijgenblad met het ‘blauwfilter’ levert dit op.

Vage kanalen

Bij mijn weten uniek is dat dit G’MIC-filter ook de mogelijkheid biedt om een vervaging per kleurkanaal aan te brengen. Dat doe je met de Smoothness-schuiven onder de kleurkanaalschuiven; voorwaarde is wel dat de kleurkanaalwaarde groter is dan 0. Het is lastig om onder woorden te brengen wat deze schuiven precies met de foto doen, zeker wanneer ze gecombineerd worden gebruikt. Gewoon proberen dus.

De vervaging die hierdoor ontstaat doet het contrast meestal teruglopen. Dat is te ondervangen met twee schuiven: logischerwijs die voor contrast (tussen Gamma en Brightness) maar ook die voor lokaal contrast (die zit wat naar beneden). Al snel heb je een veel te groot lokaal contrast, dus gebruik lage waarden om te beginnen. Verder kun je hier de radius en de ‘zachtheid’ (smoothness) van het contrast opgeven. Soms wordt het contrast ook verbeterd door ‘Use maximum tones’ aan te vinken.

Voor de conversie hieronder zijn deze waarden gebruikt.

Hieronder nog eens drie vijgenbladvariaties.

Deze vervaagtechniek kan prima uitpakken met portretten, zoals je hieronder kunt zien.

Korrel

Tijdens de conversie kun je ook korrel (grain) toevoegen (‘ruis’ of noise is waarschijnlijk een betere benaming, sensors kennen immers geen korrel zoals filmmateriaal). In tegenstelling tot veel andere tooltjes die dit ook kunnen, ben ik gecharmeerd van deze ruis. Hoewel er drie verschillende schuiven voor de schaduwen, middentinten en de hoge lichten zijn, gebruik ik alleen de middelste die ik op 50 zet. De ‘schaal’ laat ik op 0 en voor ‘type’ neem ik de standaardwaarde Gaussiaans. Op 100 procent ziet dat er zo uit.

Tint

Zoals je ziet heeft deze uitsnede een lichtgele tint. Die krijg je als je de Hue-schuif op ongeveer 25 zet en voor Saturation (verzadiging) een lage waarde zoals 5 of 7 kiest. Andere tinten maak je door de Hue-schuif te.. eh, verschuiven ja.

Résuum

Een goede zwartwitconversie maken is een kunst en waarlijk een vak apart. Met dit filter heb je een gereedschap in handen waarmee je een kleurenplaat zomaar een heel eind in de goede zwartwitrichting kunt duwen. Neem wel de tijd om te zien hoe het werkt en wat je er mee kunt, want heel evident is dit filter niet.

Hieronder nog een plaatje van de Amsterdamse Damstraat. Duidelijk is te zien dat dit filter als een sterk oranjefilter werkt, net zoals met de foto van de Dam, bovenaan dit verhaal. Aan beide foto’s is na de conversie nog het McFlou-filter toegevoegd, een ander G’MIC-filter (zie https://allesgimpofbijna.wordpress.com/2015/02/20/mcflou-een-onwerkelijke-werkelijkheid).

————
pm|mrt15

Zwartwit in GIMP

GIMP kent talloze instrumenten om een kleurenplaat om te zetten naar een zwartwitfoto, zoveel zelfs, dat er mensen zullen zijn die niet weten wat te kiezen. Hieronder een korte rondleiding.

Maar eerst even dit. Van de taalcommissie moeten we sinds een aantal jaren opeens zwart-wit schrijven in plaats van zwartwit. Kennelijk had men de tegenstelling tussen zwart en wit op het oog, maar zwartwitfotografie (eh, zwart-witfotografie dus officieel – hoho, hier gaat mogelijk iets mis met afbreken! 😉 ) gaat helemaal niet over tegenstellingen maar is een harmonie in grijs, een symfonie van grijstinten. Geelgroen en oranjegeel mogen wel zonder koppelteken, witgewassen en zwartgeblakerd ook, maar zwartwit niet! In deze kolommen trekken we ons daar niets van aan en schrijven gewoon zwartwit, ook al omdat je die term na ruim anderhalve eeuw actieve beoefening toch bijna als een merk kunt opvatten. Hier gaat het dus over zwartwit, zwartwitfoto’s en zwartwitfotografie!

Hieronder gaan we deze plaat naar zwartwit converteren.

Een

De eenvoudigste manier om van een digitale kleurenfoto een zwartwitplaat te maken is door de kleuren weg te gooien. Anders gezegd, je verandert de modus van de foto van RGB (kleur) in Grijswaarden (menu Afbeelding – Modus – Grijswaarden). Als je dit doet en je bewaart de foto zonder compressie, bijvoorbeeld als tiff, dan is deze foto nog maar een derde van de omvang van de oorspronkelijke kleurenfoto (ook zonder compressie). Dat is logisch, want elke pixel heeft nog maar één byte (= 8 bits) over om de helderheid van de pixel te beschrijven. Daarmee kun je 2^8 = 256 grijsnuances per pixel beschrijven. Een RGB-kleurenfoto heeft normaal gesproken 3 bytes per pixel om de kleur te beschrijven: 8 bits voor rood en dito voor groen en blauw. Daarmee kom je uit op 2^24 = 16.777.216, ofwel die fameuze zestien miljoen kleuren. Nu maar hopen dat je oog ook in staat is om die allemaal waar te nemen!

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleur

Een foto die op deze manier naar zwartwit wordt omgezet, doet vrijwel zonder uitzondering vlak en bleekjes aan. Een nabewerking met Niveaus of Curven is meestal voldoende om er een aantrekkelijker plaat van te maken.

Twee

We kunnen een foto ook naar zwartwit omzetten door de verzadiging naar 0 te brengen. Menu Kleuren – Tint/verzadiging, dan de schuif van Verzadiging naar 0 trekken. Het resultaat is zichtbaar anders. Ook hier zal een nabewerking met Niveaus of Curven het beeld verbeteren.

Drie

Desatureren, dat is zoiets als ‘onverzadigen’ of ‘ontzadigen’! Menu Kleuren – Desatureren. Klik je daarop, dan kun je een conversie maken op basis van Lightness, Luminosity en het gemiddelde (Average) van die twee. In het voorbeeld wordt het gele vijgenblad met de optie Luminosity duidelijk lichter dan met de eerste optie. De optie Average geeft inderdaad iets tussen beide eerste varianten in.

[lightness] [luminosity]

Merk op dat de eerste en de vierde foto hierboven identiek lijken en mogelijk zelfs zijn; hetzelfde geldt voor de foto’s twee en drie.

Vier

De kanalenmixer, te vinden in het menu onder Kleur – Componenten – Kanalenmixer. Een klassieker!

Om beter te zien wat er gebeurt kun je het voorbeeldvenster wat vergroten zoals in de afbeelding hierboven. Vink eerst Monochroom aan, de foto wordt nu in grijstinten weergegeven. Met de schuiven kun je zelf de grijzen gaan mengen. Er zijn zeer uiteenlopende effecten te krijgen, zelf uitproberen is het enige devies hier. De drie waarden voor rood, groen en blauw moeten bij elkaar opgeteld ongeveer 100 zijn om de oorspronkelijke helderheid te behouden.

Het is aan te raden om de foto na elke conversie op 100% te bekijken, dit filter voegt snel ongeregeldheden aan het beeld toe. Niet waar te nemen op de foto van ons vijgenblad, maar wel in blauwe luchten. Zelfs met de standaardinstelling (R=100, G=0, B=0) krijgt een diepblauwe lucht een lelijk patroon mee, zoals in bijgaand plaatje is te zien (contrast sterk opgevoerd om het patroon zichtbaar te maken).

Neem je als conversiewaarden bijvoorbeeld drie keer 33, dan is je beeld weliswaar slapper maar dan heb je geen last van dit verschijnsel. Vink je Lichtheid behouden aan, dan wordt de som van de drie waarden automatisch naar 100 geschaald.

Tot slot kun je via de knop Opslaan je mixerinstellingen onder een eigen naam bewaren zodat die een volgende keer op een andere foto kunnen worden toegepast. Wel met de waarschuwing: een instelling die met een bepaalde foto mooi uitpakt, kan met een andere foto ronduit teleurstellen. De kanalenmixer is een weerbarstig ding!

Vijf

Voor wie dit allemaal niet genoeg is, kan z’n toevlucht nemen tot de ontleedtechniek. Hiermee worden de kleurkanalen volgens een zeker kleurmodel in hun afzonderlijke componenten ontleed. Deze optie is te vinden onder de net besproken kanalenmixer, dus Kleuren – Componenten – Ontleden. Neem je de standaardoptie RGB, dan resulteert dat in een zwartwitplaat met drie lagen: rood, groen en blauw. Door de dekking van de rode laag te veranderen, wordt het beeld duidelijk gewijzigd. Gebruik ook verschillende modi en kleurmodellen zoals CYMK, ze hebben elk weer een ander effect. Net zoals met de kanalenmixer geldt ook hier: controleer elk eindresultaat op artefacten, want die kunnen snel optreden. Onderstaande plaat is gemaakt door de kleurenfoto naar TVH te ontleden (tint, verzadiging en helderheid) en de dekking van de laag met de tint op 0 te zetten.

Zes

Gebruik het GEGL-filter c2g (color to gray), te vinden in het menu onder Gereedschap, dan GEGL-bewerking. Kies in het uitrolmenu c2g. Let op: dit is een zeer traag filter en het gebruikt slechts één processorkern. Volgens de plannen van de GIMP-mensen moeten al deze filters in versie 2.10 alle kernen kunnen aanspreken, maar zover is het dus nog niet. De standaardinstellingen leveren een beeld met een hele grove korrel op, maar dat is meestal niet mooi.

Kies je bij samples voor 100, iteraties 1 en radius 300, dan wordt het beeld fijner of beter gezegd, minder grofkorrelig. De verwerking duurt nu wel iets langer. Vergroot de waarden voor radius en samples en het beeld wordt steeds fijner, ten koste van extra verwerkingstijd.

Wie dit filter nader wil bestuderen, doet er goed aan een kleine foto te gebruiken, bijvoorbeeld eentje van 800px breed.

Zeven

Wie het extra pakket gimp-plugin-registry geïnstalleerd heeft, beschikt over nóg meer zwartwitomzetters. Onder Filters – Eg vind je de ingang Black and White; hier kun je de klassieke filters zoals geel of oranje aan de conversie toevoegen.

Intermezzo. Niet iedereen zal weten wat deze filters doen, dus even een korte uitleg. Een zwartwitfilm heeft een bepaalde spectrale gevoeligheid. Zo heb je infraroodfilms, orthochromatische films, ‘gewone’ films en nog meer films. De gewone films leveren zwartwitbeelden op die door mensen als ‘normaal’ worden ervaren. Door een kleurenfilter op het objectief te schroeven kun je in de uiteindelijke afdruk bepaalde kleuren versterken of verzwakken. Dit gebeurt volgens het regeltje ‘een filter laat z’n eigen kleur beter door en remt de tegenoverliggende kleur’. Beter doorlaten wil zeggen dat van een bepaalde kleur meer licht op de film komt, waardoor het negatief ter plaatse donkerder wordt en de positieve afdruk bijgevolg lichter. En andersom: de tegenoverliggende kleur wordt donkerder weergegeven.

Bijgaand plaatje laat zien dat de tegenovergestelde kleur van oranje een vorm van blauw is. Gebruik je een oranjefilter met een zwartwitfilm, dan worden rode dakpannen lichter en blauwe luchten donkerder, wat resulteert in een verhoogd contrast. Zoals gezegd biedt ‘Eg’ een stel van deze filters. Als we ons vijgenblad er weer bij pakken, zou een geelfilter het blad dus lichter moeten maken. Oordeel zelf.

Acht

Als laatste noemen we de zwartwitomzetter van FX-Foundry, in het menu te vinden onder FX-Foundry – Photo – Effects – Black and White Photo. Opnieuw, of dit zo interessant is, mag je zelf beoordelen.

Tonen

Nog een woord over het tonen van een zwartwitfoto. Dat kan uiteraard, maar wel op voorwaarde dat de foto nog steeds een RGB-plaat is en dus niet naar grijswaarden is geconverteerd. Verkleuren doe je via het menu Kleuren – Kleurbalans. Daar kun je apart de schaduwen, middentinten en hoge lichten in- of verkleuren. Een andere methode is met het Niveaus– of Curvegereedschap. Kies eerst een van de kanalen rood, groen of blauw en pas vervolgens de schaduwen, middentinten en hoge lichten naar wens aan.

Resumé

GIMP heeft veel instrumenten om een kleurenfoto naar zwartwit om te zetten. Sommige daarvan zijn duplicaten, andere zijn minder boeiend, weer andere veel te complex voor dagelijks gebruik. Dus welke te kiezen? Ik stel voor om altijd even de kanalenmixer erbij te pakken, daar zijn hele fraaie resultaten mee te behalen, hoewel wel wat lastig in gebruik en gevoelig voor artefacten. Een goed alternatief is de Desatureer-optie. En als het snel moet, zet je gewoon de verzadiging op nul en werk je de foto bij met het Niveaus- of Curve-gereedschap. In een ander verhaal bespreek ik een paar zwartwitinstrumenten uit de G’MIC-gereedschapskist, waaronder eentje die ik zelf vaak gebruik. Zie het Recepten-menu bovenaan, ingang G’MIC, dan Zwartwitconversie.

McFlou: een onwerkelijke werkelijkheid

Een fotografisch heel interessant filter in de G’MIC-gereedschapskist is McFlou, dat een deel van een foto in meer of mindere mate vervaagt en er naar wens een kleurzweem aan toevoegt, respectievelijk weghaalt.

McFlou (flou betekent onscherp in het Frans) is in het GIMP-menu te vinden onder filters, G’MIC, Testing en dan Telperion. Het is niet eenvoudig om te omschrijven wat dit filter precies doet, ik ben wel eens geneigd om te zeggen dat het een onwerkelijkheid aan de foto toevoegt! McFlou omschrijft zichzelf als een filter dat een vervaging toepast met randbescherming. Maar welk effect je uiteindelijk krijgt, hangt om te beginnen van de onderliggende foto af en daarna van de onderlinge wisselwerking tussen de verschillende schuiven. Soms is het prachtig, soms ook drie keer niks! Rondgang hieronder.

We openen een kleurrijke foto en activeren McFlou.

[Klik voor vergroting]

In het venster dat verschijnt zien we een negental schuiven. Standaard zijn de bovenste drie actief, de onderste niet. Om beter te zien wat dit filter doet, klik je linksonder op Voorbeeldformaat en dan Groot. Met het plusje onder het voorbeeldvenster kun je inzoomen. Onder de schuiven zie je het uitrolmenu Preview type. Door een waarde anders dan Full te kiezen wordt het voorbeeldscherm in tweeën gesplitst met een eh… voor- en nabeeld, als het ware!

Je ziet meteen al een vervaging; die kun je versterken door de blur-schuif verder naar rechts te slepen. Hieronder gebruiken we een waarde van 13.

Naar wens kun je het beeld weer iets verscherpen met de Sharpen-schuif. Lastig te zeggen wat de Blend-schuif doet: als je die op 0 zet doet alleen de scherpteschuif het nog, de blur reageert niet meer. Kennelijk wordt hier de blur aan het verscherpte beeld toegevoegd; een blur van 1 doet dat maximaal.

Door het vinkje voor Skip weg te halen kun je het contrast en de kleur van de foto beïnvloeden. Ik gebruik dit vrijwel altijd. De gamma-schuif maakt het geheel lichter of donkerder. De Value min- en max-schuiven maken respectievelijk de schaduwen donkerder en de hoge lichten lichter. De laatste schuif zorgt vrij snel voor meer of minder uitgebleekte hoge lichten, maar dat past juist vaak heel goed bij het soort beelden dat we met dit filter willen maken!

Tot slot kun je met de Gamma g/r/b-schuiven de kleuren sterk beïnvloeden. Ik sleep de Gamma b-schuif vaak een stukje naar links, voor onderstaande foto is 0,85 gebruikt. De andere twee houd ik meestal op de standaardwaarde 1.

Alle instellingen terugzetten naar de standaardwaarden doe je door op de knop onderaan Opnieuw instellen te klikken.

Het merkwaardige is dat de vervaging duidelijk aanwezig is, maar de details in veel gevallen ook goed overeind blijven. Vandaar dat ik het hierboven over iets ‘onwerkelijks’ had! Overigens is deze foto uitsluitend met het McFlou-filter bewerkt.

Detailfoto’s voor en na.

En het resultaat!

[Klik voor vergroting]

G’MIC-interface

Nog even over de interface van G’MIC. Als de resultaten van dit filter (met precies deze instellingen) bevallen, dan kun je het toevoegen aan favorieten (Favs). Dat doe je door onderaan het lijstje met filters op het plus-icoontje te klikken. Kijk je nu bij Favs, dan zie je de laatst gebruikte filters plus McFlou. Start je GIMP een volgende keer, dan kun je een foto in één keer dit effect meegeven door op McFlou te klikken en dan op OK. Je kunt ook uiteenlopende instellingen van hetzelfde filter ‘favven’, je ziet dan McFlou(1), McFlou(2), etc. Door op de naam te klikken, kun je deze wijzigen in bijvoorbeeld MijnMcFlou_nietzoflou of MijnMcFlou.geelzweem.

Een favoriet verwijderen doe je door het te activeren en dan op het verboden-te-parkeren-icoontje onderaan het lijstje te klikken.

__________
pm|feb15

Retouche: stofjes en troepjes weghalen

Wie regelmatig van objectief wisselt én een digitale reflex heeft, krijgt vroeg of laat te maken met stofjes op de beeldsensor. Afhankelijk van de plek waar ze zijn neergedaald, zijn ze meer of minder zichtbaar op de foto terug te vinden. GIMP heeft verschillende instrumenten aan boord om deze snel onzichtbaar te maken. Hieronder lees je hoe.

Stof hoort bij een digitale reflex zoals vogeltjes bij de lucht: het is het logische resultaat van een enigszins elektrostatische omgeving binnenin de camera en de pomp- en zuigwerking die door een zoomobjectief wordt veroorzaakt. De beeldsensor – of het low-pass- of anti-aliasfilter dat op de beeldsensor is geplaatst – regelmatig (laten) schoonmaken is zeker aan te bevelen.

Maar heb je eenmaal met stofjes en troepjes te maken, dan kan dit snel worden hersteld. Open een foto met lekker veel stof erop, zoals deze. Gemaakt met een digitale reflex die zes jaar lang niet was schoongemaakt – en dat is te zien!

Op de uitvergroting – met een sterk opgevoerd contrast – is goed te zien hoe deze sensor er aan toe was.

Al dat stof komt alleen naar voren bij extreme contrastwaarden, op een ‘gewone’ foto is beduidend minder troep te zien. Alleen die verticale veeg (boven het rode dak van deze Friese boerderij), die zie ik op al m’n foto’s uit die tijd terug.

Het ene stofje is het andere niet

Retoucheren kan in GIMP met diverse gereedschappen. Welke je kiest hangt van het soort vervuiling af en waar die zich bevindt. Kleine vlekjes kun je vaak makkelijk wegpoetsen met het vingertje in de gereedschapskist, onze mooie veeg gaan we te lijf met een vervagingsgereedschap, soms biedt klonen uitkomst en vaak is de optie ‘Heal selection’ de aangewezen weg. De laatste optie is beschikbaar voor wie het pakket gimp-plugin-registry erbij heeft geïnstalleerd.

Vingertje

Ten eerste kunnen we het ‘vingertje’ in de gereedschapskist gebruiken om het stof weg te smeren.

Beeld de foto eerst af op 100% of eventueel nog wat groter, om zeg maar met je neus bovenop de stofjes te staan.

In het venster met de Gereedschapsopties kun je de grootte instellen en nog het een en ander.

Onderzoek zelf even welke invloed de instellingen onder Gedragingen hebben. Beweeg de muis met ingedrukte linkerknop van links naar rechts en van boven naar beneden over het te bewerken gebied. Hiermee zijn snel goede resultaten te krijgen.

Bewegingsvervaging

Onze veeg kan ook goed worden behandeld met het filter Bewegingsvervaging, te vinden in het menu onder Filters, Vervagen. Maak daartoe eerst met het lassogereedschap een selectie rondom de veeg en ‘verzacht’ deze met bijvoorbeeld 50 pixels (verzachten betekent hier: maak de overgang tussen selectie en niet-selectie minder abrupt dan wel of niet – of 1 of 0 in computerjargon – door de grens tussen beide 50 pixels groot te maken).

Kies de vervagingsparameters die je nodig hebt. Voor bijgaand plaatje heb ik een lengte van 73 en een hoek van 42 (graden) gebruikt. Of je lineair, radiaal of zoom kiest, moet je met je eigen foto even uitproberen.

Zoals in het plaatje hieronder te zien is, werkt dat best aardig.

Let er wel op dat de ruis die in de lucht zichtbaar is, ook wordt uitgegumd. Bij te grote vervagingswaarden ga je dat in je foto zien. Merk ook op dat de foto waarop we werken een sterk opgevoerd contrast heeft om de resultaten beter te laten uitkomen; bij gewone foto’s speelt dit veel minder.

Andere vervagers

Probeer ook de andere vervaagfilters: zowel Focus blur, Gaussiaans vervagen als Selectief Gaussiaans vervagen kunnen goede diensten bewijzen. Focus blur is een zeer uitgebreid en flexibel gereedschap om een vervaging op delen van een foto toe te passen. Deze filters zijn eveneens te vinden in het menu onder Filters, Vervagen.

Heal selection

Vaak werkt het Heal selection-gereedschap voortreffelijk, maar voor de veeg in kwestie is het niet geschikt. Zoals gezegd maakt dit onderdeel uit van het extra pakket gimp-plugin-registry. Het is te vinden in het menu onder Filters, Versterken. Het is waarschijnlijk een goed idee om voor te stellen om altijd met dit instrument te beginnen, het is een geweldig stuk gereedschap!

Klonen

Met het kloongereedschap kopieer je delen van een foto naar een andere plek op die foto. Klik op het stempelicoon in de gereedschapskist.

Vervolgens houd je de Ctrl-toets ingedrukt en klik je met de linkermuisknop op een plek die je als klooncentrum wilt hebben. In het geval van deze veeg doen we dat net erboven, zie afbeelding.

Nu plaatsen we de muiscursor op de veeg linksonder en trekken in een vloeiende beweging een lijn over de veeg. Met dit als resultaat.

Ergo

Deze methoden werken voor allerlei soorten vuiltjes, van strepen tot spikkels. Ook haartjes op gescande negatieven, foto’s of documenten zijn hier goed mee de wereld uit te helpen. In een ander verhaal zal ik enkele tools uit de G’MIC-selectie bespreken, die eveneens tot zeer goede resultaten leiden. Binnenkort te vinden in het menu bovenaan, onder de ingang G’MIC.

_______

pm|jan15